Kurumsal Hibe Programı kapsamında desteklediğimiz Yeryüzü Derneği ile yaptığımız röportajı aşağıda okuyabilirsiniz.
Sivil Toplum için Destek Vakfı (DV): Yeryüzü Derneği ne zaman ve ne amaçla kuruldu? Genel olarak derneğin etki alanından ve temel çalışmalarından bahseder misiniz?
Yeryüzü Derneği (YD): Yedi ekolojist arkadaş 2009 senesinde bir araya gelerek Yeryüzü Derneği’ni kurduk. Temel çıkış noktamız kentte ekolojik yaşamın mümkün olduğuydu. Bu doğrultudan hiç sapmadan sayısız proje ve etkinlik ile yatay bir şekilde bir araya gelerek bu günlere kadar geldik. İnsanlara ulaşırken hiçbir önyargımız olmadı. Beraber yaşadığımız kentimiz İstanbul’u ancak beraberce daha yaşanılabilir ve sürdürülebilir bir kent yapacağımızı hiç unutmadık. Özellikle kutuplaşan Türkiye’de, bu kutuplaşmanın tarafı olmamaya özen gösterdik. Hiç kimseye bir üstten bakışla bir şeyler öğretmeye kalkışmadık. Yalnızca deneyim paylaştık. Bunu yaparken anaokulu çocuğu, lise öğrencisi, üniversiteli genç, emekli ve çalışan çeşit çeşit insan çalışmalarımıza özgürce katıldı ve ayrıldı. Sert bir kabuğumuz hiçbir zaman olmadı. Gelenler, gidenler, gönüllüler ve gönlünden koptuğu kadar katkı verenlerle birlikte yürüdük. Bu üslubun çok faydasını gördük çünkü sürekli bir öğrenme edimi içinde kaldık; bir anlamda sürekli çocuk olduk, eğlendik. İlk günden bu yana her işimizi şenlikli yapmaya gayret gösterdik. Neşe ve kahkaha yoksa, o işi üretmeyi bıraktık. Kent bahçeleri, gıda toplulukları, kent kovanları, hasat zamanı, takas şenliği, repair cafe, şiddetsizlik atölyesi, tohum takas şenliği, doğal malzemelerler temizlik, permakültür, ekoköy ve alternatif eğitim gibi ana başlıkları olan ama pek çok yan dal barındıran projelere başladık ve tamamını sürdürerek müthiş bir istikrar örneği sunduk.
DV: Ekolojik hareketle ilgili haberleri son dönem hem kırsalda hem de şehirlerde sıklıkla duymaya başladık. Bu hareket içinde Yeryüzü Derneği kendisini nasıl konumlandırıyor? Genel bir çerçevede alana nasıl bir katkınız olduğunu düşünüyorsunuz?
Biz kendimizi İstanbul yerelinde bir STÖ olarak tanımlıyoruz. Bu nedenle etkinliklerimizin tamamı doğrudan bu kentte yaşayanlara dokunan, yaparak öğrenmeye dayalı ve katılımcı bir etkinlikler dizisinden oluşuyor. Etkinliklerimiz birlikte öğrenmeye dayalı, farklılıklara saygı duyan, yatay olan, geontokrasi içermeyen ve katılımcı öğeler içeriyor. Hal böyle olunca etkisi yavaş ama etkili oluyor. Şaşırtıcı ve bir o kadar akılda kalıcı oluyor. Şenlikli ve yemek içmek ve üzerine yeniden düşünmek şeklinde gerçekleşiyor. Bunlar tabii ki basının ilgisini çekiyor. Haber olmadığımız gazete, röportaj vermediğimiz dergi ve çıkmadığımız televizyon kanalı kalmadı. Ama bizim meselemiz bu değil. Biz mikro olana ulaşmayı, niceliği değil niteliği önemsiyoruz. İlk gündan bu yana asla çakma bir iş yapmıyoruz ve çakma işlerin peşine düşmüyoruz.
DV: Farklı şehirlerde de bu konularda çalışan topluluklar oluşmaya başladı. Genel olarak benzer kuruluşların, ama özel olarak Yeryüzü Derneği’nin yaşadığı zorluklar nedir? Bu zorlukları aşmakla ilgili de ciddi tecrübeler edindiğinizi düşünüyoruz. Bahsetmek ister misiniz?
İnsanların bir araya gelmesi ve bir mesele üzerinde birlikte çalışması zordur. Türkiye’nin eğitim sistemi rekabetçidir. Birlikte iş yapmak öğretilmez. Tam aksine yanındaki ile yarışman istenir. Bunun sonucu şişen egolar, ben yaptımcılar, kimseye alan bırakmayanlar ve her zaman ön safta olmak isteyenler görünür olur. Bu problemi şiddetsizlik atölyeleri ile çözmeye çalışıyoruz.
İkinci önemli sorunumuz maddi meselelerdir. Sivil toplum ne demektir, nasıl bir güçtür, ülkenin vizyonunu nasıl geliştirir, bireylere katkısı nedir; tüm bunlar 20-30 yıldır tartışılıyor ama ne kadar yol alındı, hepimiz biliyoruz. Maddi sorunlar her adım attığımızda bir de ekstradan çözmemiz gereken sorun olarak kocaman karşımıza dikilmektedir. Örneğin sırf bu nedenle geçtiğimiz Haziran ayında Kadıköy’deki atölyemizin kapısına kilit vurmak zorunda kaldık.
Üçüncü sorunumuz ise vizyon meselesidir. Asla kısır bir döngünün içine düşmek istemiyoruz. Bu noktada dünyadaki gelişmeleri takip etmek, haber akışını olağan hale getirmek ve yeniliklere kulak kabartıp, önyargısız yaklaşmak gerekiyor. Bunun için insan malzemesinin vizyoner olması ve gençlerin söz sahibi olması çok önemli. Türkiye’nin yaş ortalaması 29 ama karar alma noktalarında belki 50. Yaşlıların özsorumlulukla geri çekilmesi, gençlerin özgüvenle öne çıkması ve fikirlerini paylaşmasını diliyoruz ama bunu yeterince gerçekleştiremiyoruz. Çünkü yaşlılarda yeteri kadar özsorumluluk ve gençlerde yeteri kadar özgüven yok.
DV: Çalışmalarınızda hedefiniz toplumun her kesimine ulaşmak olsa da, önceliğinizin kadınlar ve çocuklar, bunun sebebi nedir?
YD: İster istemez gelişen bir süreç bu. Okul öncesi ve okul çağındaki çocuklardan etkinliklerimize büyük ve yetişemediğimiz bir talep var. Ekolojik bahçe yapmak, permakültür öğrenmek ve ekoköyümüzü ziyaret etmek istiyorlar. Kadınlar ise gıda konusunda çok duyarlılar; kimyasala bulaşmış ürün istemiyorlar, evlerini doğal malzemelerle temizlemek, ekşi mayalı ekmek pişirmek ve fermente ürünler tüketmek istiyorlar. Geleneksel olarak tohumu kadınlar saklıyorlar. Nihayetinde kadınlar ve çocuklar böylece nicelik olarak en önemli katılımcılarımız oluyorlar.
DV: Sivil Toplum için Destek Vakfı’ndan aldığınız hibe desteğini nasıl kullanmayı planlıyorsunuz? Bu hibe sürecinde özellikle kurumsal gelişim temelindeki önceliklerinizden bahsetmeniz mümkün mü?
YD: Eleştiriye açık, eksiklerini fark edebilen ve bunları tamamlayanlar ayakta kalabiliyor. Sivil Toplum için Destek Vakfı’nın desteği bizim özlemini çektiğimiz arşiv çalışmamız için çok önemli. Çünkü istatistiki rakamlar yıllardan yıllara derneğimizin nereden nereye geldiğini ya da gelemediğini gösterecek. Bu veriler ışığında sonraki yıllar için yeni hedefler koyup, adımlarımızı sıklaştıracağız. Ayrıca bu desteğin bizi daha görünür kılacağını umuyoruz. Çünkü farkına vardığımız açıklarımız için desteğe, henüz varamadıklarımız için dışarıdan bir göze ihtiyacımız var. Umuyoruz ki 2019 senesi, bizim onuncu yılımız, bu sayede bir gözden geçirme ve ikinci on yılına dahi bir güven ve sağlam adımlarla devam etmek için düşünme, tartışma ve değerlendirme yılı olacaktır.
