Nisan 2021

Ekim 2019’da düzenlediğimiz Destekle Değiştir etkinliğine katılan İstanbul Koruyucu Aile Derneği (İKAD), çocukların biyolojik ailesiyle yaşamasının mümkün olmadığı durumlarda uygun başka bir aileyle yaşama hakkından yola çıkan koruyucu ailelik modelinin yaygınlaştırılması ve mevcut koruyucu ailelerin desteklenerek güçlendirmesi amacıyla çalışmalar yapıyor. İKAD, İlk Temas projesi ile çocuklarla koruyucu ailelerinin bir araya geldikleri sürecin başından itibaren birbirleri ile ilişki kurma becerilerini güçlendirmek amacıyla  çalışmalar yaptı. Dernek, proje kapsamında, 42 çocuk için 266 bireysel terapi seansı gerçekleştirdi ve koruyucu aileler ile psikologların bir araya geldiği yapılandırılmış paylaşım grupları düzenledi. İKAD aynı zamanda çocuk ile aile arasında güvenli bir ilişkinin kurulmasını sağlayabilecek oyunların yer aldığı  Ebeveynler ve Çocukları İçin İlk Temas Oyun Kitapçığı’nı yayınladı ve koruyucu aile olmaya yeni başlayan aileler için uzman görüşlerinden oluşan bir  video serisi hazırladı. İKAD Yönetim Kurulu Üyesi Alev Topal ile yaptığımız röportajda İlk Temas projesi kapsamında yaptıkları çalışmaları, COVID-19 salgının koruyucu aileler ve çocuklar üzerindeki etkilerini ve Destekle Değiştir etkinliğinin derneğe katkılarını konuştuk.

İlk Temas projesini yakın zamanda tamamladınız. Proje kapsamında yaptığınız çalışmalardan ve projenin çıktılarından bahseder misiniz?

İlk Temas projesi ile koruyucu ailelere ve çocuklarına psikolojik destek sağlayarak ailelerin yaşayabilecekleri zorluklara hazır olmaları konusunda destek olmayı ve çocukların yeniden kurum bakımına dönüş ihtimalini en aza indirmeyi hedefledik.  Projeye başladığımızda hayatımızda henüz COVID-19 salgını nedeniyle oluşan şartlar yoktu. O nedenle planladığımız faaliyetlerde zorunlu olarak bazı değişiklikler yapmak zorunda kaldık. Bu değişiklikleri yaparken koruyucu ailelerin de fikirlerini aldık. Küçük yaş grubunda olan çocuklar ile yüz yüze yapılması planlanan oyun terapilerini iptal edip mevcut koşullarda ailelerin değişen ihtiyaçlarına destek verecek yeni bir yol haritası çizmemiz gerekti. Bu doğrultuda ergenlik dönemindeki çocuklara koruyucu ailelik yapan aileler için uzman psikolog Derya Gülterler ile “Pandemi Sürecinde Gençleri Anlamak Ve Onlara Destek Olmak” başlığında seminerler düzenleyip ailelerin psikoloğa bu yönde sorular sorabileceği oturumlar gerçekleştirdik. Seminerlerde ailelerin seminerin ötesinde daha farklı bir sürece ihtiyacı olduğu tespit edilince psikologlar eşliğinde aileler ile yapılandırılmış paylaşım grupları düzenlendik. Üç oturumdan oluşan bu paylaşım grupları aynı yaş aralığında çocukları olan aileler için farklı gruplar halinde düzenledi. Çocuğu için psikolojik desteğe ihtiyacı olan ailelere proje kapsamında uzman psikologlardan sekiz seanslık ücretsiz bireysel destek sağladık.

Aileler ve çocuklarla yapılan bu bire bir temasların dışında sisteme eklenen yeni aileler için de ilk temasın önemi üzerine içeriklerin hazırlanmasına devam edildi. Koruyucu aileliğin ilk aşamasında çocuk ile aile arasında güvenli bağlanmanın sağlanması en önemli konulardan biridir. Bu amaçla özellikle koruyucu aile olmaya yeni başlayanlara destek olması amacı ile psikolog Görkem Demirdöğer eşliğinde ailelerin evde çocuklarıyla rahatlıkla oynayabilecekleri güven geliştirici oyunları içeren bir kitapçık hazırladık. Bunun dışında ailelerden psikologlara sormak istedikleri soruları topla, psikologlardan bu sorulara cevap verdikleri videolar hazırlamalarını istedik. Bu sayede, proje çıktısı olarak bundan sonra sisteme dahil olacak bütün koruyucu aileler için bir oyun kitapçığı ve bilgilendirici videolar hazırlamış olduk. Şimdiye kadar aslında neredeyse bütün koruyucu ailelerin kafasını meşgul eden ve en sık karşımıza çıkan soruların uzmanlar tarafından cevaplandığı videolar paylaşıldı. Bu videoları yine bu proje kapsamında yenilenen internet sitemize ve Youtube kanalımıza yükledik. Proje kapsamında oluşturduğumuz bu materyalleri diğer illerdeki koruyucu aile dernekleri ile de paylaştık. Bu materyallere isteyen tüm koruyucu aileler ya da koruyucu aile olmayı düşünen kişiler https://istanbulkoruyucuaile.org.tr/ adresinden ulaşabilirler.

COVID-19 salgını ve bu kapsamda alınan tedbirler nedeniyle İlk Temas projesinin faaliyetlerinde bazı değişiklikler yapmanız gerekti. Birlikte çalıştığınız grupların salgınla birlikte değişen ihtiyaçlarından ve projede yaptığınız değişikliklerin bu anlamdaki etkisinden bahseder misiniz?

COVID-19 salgını hiç beklenmedik bir durum olarak karşımıza çıktı ve bu süreç aslında koruyucu ailelerin ev içindeki dengelerini tamamen değiştirmiş oldu. Hem eğitim ortamlarının çevrimiçi eğitime geçmesi hem de birçok kurumun uzaktan çalışmaya geçmesi ile koruyucu aileler için de ev içindeki bütün dengeler değişmiş oldu. Aileler bu süreçte ne yapacağını bilemez hissetmeye başladı. Sürekli olarak evin içinde olmak aileler açısından kendilerini de zorlayan bir süreç oldu. Kendilerine ait bir alan kalmamıştı, değişen dengeleri yeniden yapılandırmaya çalışıyorlardı ve bazen kendilerini çok yetersiz hissettikleri anlar oluyordu. O nedenle proje kapsamındaki desteklerle çocuklar için bireysel psikolog seansları yapılabilmesi bu süreçte çocukların yeniden artan kaygılarını dengelemekte onlara çok iyi geldi. Bu süreçte oluşturduğumuz paylaşım gruplarının sonunda aileler yalnız olmadıklarını hissettiklerini ve bu desteğin onlara çok iyi geldiğini söylediler.

Proje kapsamında hazırladığınız Ebeveynler ve Çocukları İçin İlk Temas Oyun Kitapçığı koruyucu aileler ile çocukları arasındaki bağı güçlendirmek için oyun terapisini odağına alıyor. Hazırladığınız kitapçığın kapsamından ve oyun terapisinin katkılarından bahseder misiniz? 

Koruyucu aileliğin özellikle ilk aylarında ailelerin en sık karşılaştıkları sorun güvenli bağlanma sorunu ve ailenin bunu nasıl çözeceğini bilememesidir. Sonuçta evinize sizinle beraber yaşayacak bir çocuk geliyor. Siz heyecanla beklediğiniz bu çocuğa alışmaya çalışıyorsunuz ama çocuk açısından bakıldığında durum daha karmaşık olabiliyor. Öncelikle onun hayatına sadece bir aile girmiyor aslında bütün hayatı, çevresi, sosyal statüsü değişiyor ama daha da önemlisi bilinçaltında bu aileye güvenip güvenemeyeceğini sorguluyor. Daha önce bir kere biyolojik aile ile kopuş yaşadığı için tekrar kuruma dönüp dönmeyeceğinin kaygısını yaşayabiliyor. Bazen çocukta hasarlı bir bağlanma gelişmiş oluyor ve ilk aşamada koruyucu ailesi ile güvenli bağlanma kurması koruyucu aileliğin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için her şeyden daha önemli oluyor. Güvenli bağlanmanın sağlanması için küçük yaş grubunda genelde oyun terapisi yöntemi kullanılıyor. Psikolog Görkem Demirdöğer eşliğinde hazırlanan kitapçıkta daha çok ailelerin evde çocuklarıyla beraber oynayabileceği, basit materyallerin kullanıldığı, aralarında güvenli bir ilişkinin kurulmasını sağlayabilecek oyunlar yer alıyor. Ailelerin rahatlıkla anlayabilmesi için bu kitapçıkta oyunlar aynı zamanda kare kare çizilerek görselleştirildi. O yüzden kitapçıkta bütün ailelerin çok rahatlıkla anlayıp uygulayabileceği oyunların olduğunu söyleyebiliriz.

Proje kapsamında koruyucu ailelerin bir araya gelip deneyimlerini paylaşabileceği paylaşım grupları oluşturdunuz. Bu gruplara neden ihtiyaç duyulduğundan ve bu kapsamda yapılan çalışmalardan bahseder misiniz? Gruplara katılan koruyucu ailelerden aldığınız geribildirimleri paylaşır mısınız?

COVID-19 salgını sürecinin başında psikologlarla yaptığımız görüşmelerde koruyucu aile dışındaki danışanlarının çocuklarında da bu süreçte kaygı dürtüsünün çok arttığını öğrendik. Bu bilgiye dayanarak koruyucu aileleri arayıp, çocuklarının durumlarını sorduğumuzda desteğe ihtiyaçları olduğunu tespit ettik. Süreci nasıl idare edeceklerine dair belirsizlikler ve bir uzmanla konuşma ihtiyaçları vardı. Bu doğrultuda psikologlar ile birlikte 3’er oturumluk paylaşım gruplarını düzenleme kararını aldık. Paylaşım grupları bittiğinde koruyucu ailelerden olumlu yönde birçok geri dönüş oldu. Geri bildirimlerin bir kısmı şöyleydi;

• “Her şey için çok teşekkür ederim. Bu dönemde gerçekten çok iyi geldi, yalnız olmadığımı sorunların az çok benzer olduğunu gördüm.”
• “Uzmanlarımız her birimize içtenlikle ve sabırla yaklaştılar. Çok keyifli ve güzeldi. Teşekkür ediyorum. Diğer ailelerle tanışmak çoğu ortak olan sorunları, merak edilenleri paylaşmak iyi oldu. Devamını dileriz.”
• “Çok güzel bir çalışma oldu. Emeği geçen herkese teşekkür ederim.”
• “Daha uzun olmasını tercih ederdim. Çünkü 1.seans tanışma, 2.seans sanat terapisi için resim çizme, son seans sunum ve biraz soru cevap oldu. Keşke 10 seans olsaydı.”
• “Öncelikle çok ama çok teşekkür ederim gayet güzel ve başarılı bir toplantıydı.”

Destekle Değiştir etkinliğinde yer almanın ve bu kapsamda faydalandığınız hibenin derneğinize, birlikte çalıştığınız gruplara ve yaptığınız çalışmalara nasıl bir katkısı oldu? Etkinlikte sizleri destekleyen bağışçılara iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?

Projemiz zamanlama olarak COVID-19 salgınına denk geldiği için koruyucu aileler ile görüşmeler yaparak yeni durumun getirdikleri şartlar doğrultusunda projede çeşitli değişiklikler yapmak zorunda kaldık. Bu durum dernek açısından zorlu bir süreç olsa da katılımcılar açısından aslında daha fazla fayda gördükleri bir şekilde sonuçlandı. Çünkü hiç beklenmeyen bir durum karşısında değişen ev içi dinamiklerini dengelemekte birçok aile gibi koruyucu ailelerimiz de zorlandı ve kendilerini sıkışmış hissettiler. Böyle bir dönemde psikologlarla yürütülen bir projenin faydalanıcısı olmak onların da hem ev içi dengeyi sağlamalarına katkı sağladı hem de sorularına katkı sağlayacak çözümleri çok hızlı bir şekilde uzmanlardan alabildiler.  Bireysel seanslardaki kazanım ise böyle bir proje ile psikolojik destek almaya başlayan ailelerden bir kısmının, aslında uzman desteğinin çocuk için ne kadar önemli olduğunu görmeleri, bu yöndeki ihtiyacı fark etmeleri ve terapilere devam etme kararı almaları oldu. Koruyucu aileler bu süreçte özellikle psikolojik destek almaktan dolayı çok memnun oldular. Bizi bu projeyi hayata geçirmek konusunda cesaretlendiren ve destekleyen tüm Destekle Değiştir ekibine ve destekçilerine çok teşekkür ederiz.

Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği (Sağlıkta Genç Yaklaşımlar), sağlık ve eğitim başta olmak üzere çeşitli alanlarda gençlerin doğru bilgiye erişimlerini sağlayarak tutum ve davranış değişikliği yaratmayı ve buna paralel olarak genç insanların başta karar alıcılar nezdinde olmak üzere tüm alanlarda özne olarak kabul edilmesini sağlamak üzere çalışmalar yapıyor. Ekim 2019’da gerçekleştirdiğimiz Destekle Değiştir etkinliğinde Kendine İyi Bak Kutu Oyunu projesini sununan Sağlıkta Genç Yaklaşımlar, proje kapsamında HIV ve AIDS konularında temel bilgileri gençlere eğlenceli bir araç olan kutu oyunu aracılığıyla aktararak  doğru tutum ve yaklaşımla güçlenmeleri amacıyla çalışmalar gerçekleştirdi. Hibe kapsamında kutu oyunundaki HIV ve AIDS’e dair bilgileri Türkiye’de ve dünyadaki yeni veriler ışığında güncelleyen ve tasarımını yenileyerek genç dostu hale getiren Sağlıkta Genç Yaklaşımlar, hazırladığı kutu oyunu tanıtım videosu ile de sosyal medya ve çevrimiçi platformlar aracılığıyla çok sayıda gence ulaştı. Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği Proje Danışmanı Canan Demir ile yaptığımız röportajda Kendine İyi Bak Kutu Oyunu kapsamında yürüttükleri içerik ve tasarım geliştirme çalışmalarını, salgın nedeniyle projede yapılan değişiklikleri ve Kendine İyi Bak kutu oyununun daha fazla gence ulaşması için  önümüzdeki dönemde yapmayı planladıkları çalışmaları konuştuk.

Kendine İyi Bak Kutu Oyunu projesini geçtiğimiz dönemde tamamladınız. Proje kapsamında yaptığınız çalışmalardan ve projenin çıktılarından bahseder misiniz?

Kendine İyi Bak (KİB) Kutu Oyunu, HIV ve AIDS ile ilgili hap bilgileri içeren ve hedef kitlesi gençler olan bir oyun.  Gençlerin oyunu oynarken hem eğlenmesini hem de HIV ve AIDS’e dair doğru tutum ve yaklaşımla güçlenmesi amaçlanıyor.

Bilindiği üzere HIV ve AIDS’e dair veriler, bu alandaki son durum ve gelişmeler düzenli ve belirli aralıklarda hem ulusal hem de uluslararası birçok resmi kurum aracılığıyla yenileniyor ve yayınlanıyor. Bu kapsamda hem gençler olarak hem de kurum olarak savunucusu olduğumuz gençlik ve HIV ve AIDS alanı kesişiminde güncel mevcut durumu takip etmek, gençlere güncel durumu takip edebilecekleri ortam ve fırsatlar yaratmak ve yeni veri ve gelişmeleri daha fazla gence aktarmak oldukça önem arz ediyor.

Destekle Değiştir kapsamında almış olduğumuz hibe KİB hakkında bir süredir yapmayı planladığımız tüm yenilikler ve çalışmaları hayata geçirebilmemiz için bizlere büyük bir katkı ve fırsat sağladı.

Çalışmaya başlarken ilk olarak KİB’in yenilenmesi hakkındaki hedeflerimizi belirledik. KİB içeriğinin en güncel verilerle revize edilmesi, tasarım dili ve oyun mekaniğinin gençlere daha fazla hitap eden zengin görseller ve oyun kurgusu ile yeni baştan tasarlanması ve KİB’in savunuculuk tarafının daha fazla güçlendirilmesi bu çalışmanın hedefleri arasında yer aldı. Bizler de hedeflerimiz doğrultusundaki bu sürece birçok ulusal ve uluslararası kaynağı tarayarak ve en güncel HIV ve AIDS verilerini ve gelişmeleri derleyerek başladık. Daha sonra KİB içeriğinin çerçevesi, tasarım dili ve oyun mekaniği hakkında akran eğitmenleri ve tasarımcılarla yoğun içerik ve tasarım toplantıları düzenleyerek içerisinde birçok yeniliği barındıran içerik, kurgu ve tasarım planları oluşturduk. Tüm planlarımızı tamamladıktan sonra belirlediğimiz hedefleri bütünüyle karşılayan güncel KİB’i fiziksel ortamda oynanabilecek şekilde basım aşamalarını tamamladık. Basım aşamasının tamamlanmasının ardından yeni KİB’in tanıtılması, içeriğindeki hap bilgilerin gençlere ulaşmasını sağlayacak stratejilerle tanıtım çalışmalarına ağırlık verdik. Bu noktada ilk olarak gençlere hitap eden bir KİB tanıtım videosu hazırladık. Hem tanıtım videosu hem de KİB içeriğindeki yeni veri ve bilgilerle kurumumuz sosyal medya hesapları üzerinden gençlere yeni KİB’i tanıtmak üzere yola koyulduk. Birçok tanıtım ve reklam çalışması, kısa bilgi yarışmaları ve tanıtım toplantıları düzenledik. Bu çalışmalar kapsamında tanıtım videosu aracılığı ile 194.942 kişiye, KİB sosyal medya reklamları ile 398.582 kişiye ve kısa bilgi yarışmaları ile birçok yeni kişiye ulaştık. Hali hazırda sosyal medya üzerinden ve tanıtım çalışmalarından ulaştığımız kişi sayısı gün geçtikçe artmaya devam ediyor.

COVID-19 salgını ve bu kapsamda alınan tedbirler nedeniyle Kendine İyi Bak Kutu Oyunu projesi faaliyetlerinde bazı değişiklikler yapmanız gerekti. Bize bu değişikliklerden ve projeye etkilerinden bahseder misiniz?

COVID-19 salgını ile birlikte Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği olarak kurumumuz bünyesinde aktif olan tüm çalışmalar ve çalışma içerikleri çevrimiçi platforma uygun olacak şekilde yeniden tasarlandı. Kurumumuzdaki diğer çalışma ve faaliyetlerde olduğu gibi bu süreçte KİB faaliyetleri arasında yer alan yüz yüze atölye çalışmalarımız da çevrimiçi araçlar kullanılarak sürdürmek üzere revize edildi.

Atölye çalışmalarında ulaşmak istediğimiz hedefler, yeni KİB’in gençlere tanıtılması ve HIV ve AIDS hakkındaki hap bilgilerin doğru yaklaşım ile gençlere aktarılması idi. Bu doğrultuda atölye çalışmalarındaki hedefleri mümkün olan en üst seviyede karşılayacak, yeni KİB’i tanıtacak ve HIV ve AIDS’e dair bilgilerin doğru yaklaşım ile gençlere ulaşmasını sağlayacak yeni faaliyet ve etkinlikler çevrimiçi olarak planlandı.

Sosyal medya tanıtım ve reklam çalışmalarına ağırlık verilmesi, akran eğitmenleri, çeşitli kurum ve kuruluşlar ile çevrimiçi KİB tanıtım toplantılarının düzenlenmesi, interaktif ve katılımcı odaklı faaliyetlerin çalışma planına eklenmesi bu hedeflerimize ulaşmamızı sağlayacak yeni faaliyetler olarak süreç içerisinde yer aldı.

Tanıtım faaliyetleri kapsamındaki çeşitli çalışmalara ağırlık vermek, KİB’in revize edilmesi ve revize edilen halinin gençlere tanıtılması noktasında geçirdiğimiz zamanı pek de olumsuz etkilemedi. Ulaştığımız sayılar göz önünde bulundurulduğunda ciddi bir etkileşim yakalamış olduk.

Aynı şekilde tanıtım ve reklam süreçleri devam ederken birçok kişinin KİB’in güncel versiyonunu oldukça merak etmesi, nasıl oynandığına, salgın sürecinde oynanıp oynanamayacağına, çevrimiçi versiyonunun olup olmadığına dair birçok soru ve taleplerini dile getirmesi bizim için olumlu bir gelişmeydi. Akran eğitmenlerimizin yeni KİB’in oldukça dikkat çekici olduğunun, oyun içerisinde verilen bilgilerin önceki versiyona göre daha hızlı öğrenildiğinin, yeni KİB içerisindeki HIV ve AIDS’e dair verilen bilgilerin, doğru bilgiyi doğru yaklaşımla oyuncuya veren sorular sayesinde daha fazla önem ve anlam kazandırdığının altını çizmeleri sürecin salgın koşullarında da olsa istikrarlı ve etkili olarak devam ettiğini bizlere göstermiş oldu.

Proje kapsamında Kendine İyi Bak Kutu Oyunu’nun tasarımını ve içeriğini güncellemek için çeşitli çalışmalar yaptınız. Neden böyle bir güncellemeye ihtiyaç duydunuz? Yenilenen Kendine İyi Bak Kutu Oyunu’nun özelliklerini ve gençlerin cinsel üreme sağlığı konusunda bilgi edinmesinde nasıl bir rol oynamasını beklediğinizi paylaşır mısınız?

Dünyada ve Türkiye’de yapılan araştırmalar ve HIV ve AIDS hakkında çalışan önemli ulusal ve uluslararası kurumların verilerine göre HIV ve AIDS’ten en çok genç yaş grubu etkileniyor. Bununla birlikte veriler bizlere HIV ve AIDS’in genç yaş grubundaki durumunun artış yönünde olduğunu da söylüyor. Bu durumda gençler olarak HIV ve AIDS’in ne olduğunu, buna karşı doğru yaklaşımın nasıl olması gerektiğini ve HIV ve AIDS’ten korunma yollarının neler olduğunu bilmek, düzenli test yaptırmanın önemini vurgulamak, Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezlerinin çoğalması için talepler yaratmak ve bu alanda savunucu rolümüzü güçlendirmek oldukça önemli.

Kurum olarak düzenli aralıklarla yenilenen HIV ve AIDS’e dair verileri ve gelişmeleri takip etmek, bunları gençlerle paylaşarak onları bu alanda güncel tutacak ortamı hazırlamak, HIV ve AIDS’e dair doğru bilgiyi gençler arasında yaygınlaştırmak benimsediğimiz politikalarımızın alt hedeflerinden yalnızca biri.

Faaliyetlerimiz arasında yer alan KİB, gençlere HIV ve AIDS alanındaki doğru bilgiyi doğru yaklaşımla verebileceğimiz ve gençlerin bu alanda güçlenmelerini sağlayacak önemli faaliyetlerimizden de bir tanesi.

Yenilenen KİB, içerik olarak en güncel HIV ve AIDS verilerini içeriyor. Oyun içerisinde yer alan bu bilgiler, bu alandaki savunuculuğu ön planda tutuyor ve gençlerin daha fazla güçlenmesini sağlayacak bir dil ile aktarılıyor. Aynı zamanda zengin görselleri, renkleri ve tasarım dili ile gençlere daha fazla hitap eden ve ilgi çeken  bir yerde. Bununla birlikte oyun kurgusu içerisindeki doğru bilgi ve yaklaşımın yanı sıra savunuculuğun, dayanışmanın, düzenli test yaptırmanın, Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri’nin öneminin ve haklarımızın altını çizen önemli bir oyun.

Bu özellikleriyle yeni KİB, cinsel sağlık ve üreme sağlığı çatısı altına yer alan HIV ve AIDS konusundaki bilgilere, doğru yaklaşıma, savunuculuğa, korunma yollarına, düzenli test yaptırmanın önemine, en çok gençler tarafından hizmet alınan Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri’nin görünürlüğüne dikkat çekerek gençlerin güçlenmesine olanak ve ortam yaratan öncü bir role sahip.

Kendine İyi Bak Kutu Oyunu’na dair çalışmalarınızın gelecek dönemde de devam edeceğini biliyoruz. Oyunu yaygınlaştırmak ve gençlere ulaştırmak için önümüzdeki dönemde ne tür çalışmalar yapmayı planlıyorsunuz?

Gelecek dönem için çeşitli tanıtım toplantılarına ve sosyal medya çalışmalarına devam edilecek. Ayrıca salgın sürecinin 2021 yılı içerisindeki seyrine göre kurumsal olarak yüz yüze eğitim faaliyetleri düzenlendiği takdirde KİB’in bir araya gelinerek oynatılmasını sağlayacak atölye faaliyetleri için de talep yaratmaya devam edeceğiz.

Aynı zamanda süreç içerisinde kişilerden KİB’in nasıl oynandığına ve çevrimiçi versiyonunun olup olmadığına dair çok fazla soru ve talep aldık. Bizler de önümüzdeki günlerde KİB’in çevrimiçi olarak oynatılması konusunda neler yapabileceğimizi düşünceceğiz. Çevrimiçi versiyonunun nasıl kurgulanabileceği hakkında ön araştırmalar ve derinlemesine çalışmalar yaparak bu konu hakkında bir ön çalışma yapmayı planlıyoruz.

Destekle Değiştir etkinliğinde yer almanın ve bu kapsamda faydalandığınız hibenin kurumunuza, birlikte çalıştığınız gençlere ve yaptığınız çalışmalara nasıl bir katkısı oldu? Etkinlikte sizleri destekleyen bağışçılara iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?

Kurum olarak Kendine İyi Bak Kutu Oyunu’nu yenilemek, gençlere HIV ve AIDS alanındaki güncel verileri ve araştırmaları sunabileceğimiz bir ortam yaratmak uzun bir süredir çalışma planlarımız arasındaydı. Destekle Değiştir kapsamında almış olduğumuz hibe, gençler için yaptığımız, gençlerin güçlenmesine olanak ve ortam yaratan bu çalışmaya önemli bir katkı sağladı.

Bilim Kahramanları Derneği (Bilim Kahramanları) bilimsel düşünce ve bilimsel farkındalığın toplumun her kesiminde yayılması ve teşvik edilmesi amacıyla çalışmalar yapıyor, çocukların ve gençlerin erken yaşta bilimle buluşmalarını sağlıyor. Ekim 2019’da düzenlediğimiz Destekle Değiştir etkinliğine Kızlar Bilimle Buluşuyor projesiyle katılan Bilim Kahramanları, bu kapsamda 6-10 yaş arasındaki kız çocuklarının bilim, teknoloji, matematik ve mühendislik becerileri (STEM) geliştirmeleri ve kodlama, proje geliştirme, takım çalışması, sunum yapma gibi alanlarda deneyim kazanmaları amacıyla faaliyetler yürüttü. COVID-19 salgını sebebiyle projeyi çevrimiçi yöntemlerle hayat geçiren dernek; çalışmalarını Adana, Antalya, Balıkesir, Batman, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Hatay, İstanbul, İzmir, Kars, Kocaeli, Kütahya, Manisa, Mersin ve Samsun illerindeki 20 devlet okulunda okuyan 120 kız öğrenci ve 52 öğretmenle gerçekleştirdi. Bilim Kahramanları Derneği Örgütlenme Koordinatörü Merve Özayıtgu ile Kızlar Bilimle Buluşuyor projesi kapsamında gerçekleştirdikleri faaliyetleri, Destekle Değiştir etkinliğine katılmanın çalışmalarına katkılarını ve  Kızlar Bilimle Buluşuyor projesinin etkilerini konuştuk.

Kızlar Bilimle Buluşuyor projesinin ikinci fazını yakın zamanda tamamladınız. Proje kapsamında yaptığınız çalışmalardan ve projenin çıktılarından bahseder misiniz?

2018 – 2019 yılında ilk kez başvurduğumuz Çocuk Fonu’nda, birçok başvuru arasından destek almaya hak kazanmanın mutluluğunu yaşadık. Projeye katılan kız çocuklarının ilk senedeki başarısı, Sivil Toplum için Destek Vakfı’nın ev sahipliğinde gerçekleşen Destekle Değiştir etkinliğinde de önemli destekler almamızı sağladı. Bu etkinlikte kazandığımız destekçiler sayesinde takım sayımızı 12’den 20’ye çıkartma şansı bulduk. 2019 – 2020 sezonunda 16 şehirdeki 20 takımdan 120 kız çocuğu yaptığımız çalışmalarda aktif olarak yer aldı. Kızlara, 52 öğretmen rehberlik etti. Bu destek kapsamında yine takımlarımızın ihtiyaç duyduğu eğitim materyallerini ve robot setlerini temin ettik. Projenin bu döneminde çok önem verdiğimiz bir iş birliğini de gerçekleştirdik. Bahçeşehir Üniversitesi BAUSTEM ile projemize katılan kız çocuklarının kazanımlarını ölçen bir etki çalışması sürdürdük. Takım üyeleri olan kız çocukları ile odak grup çalışmaları gerçekleştirdik. Çocuklar, takım koçları ve danışmanlarına yönelik hazırlanan anketler sayesinde geri bildirimler aldık. Raporumuzu tamamladık ve yakın bir zamanda herkesin erişimine açık hale getirmeyi planlıyoruz.

COVID-19 salgını ve bu kapsamda alınan tedbirler nedeniyle Kızlar Bilimle Buluşuyor projesinin 2. fazını uygularken bazı değişiklikler yapmanız gerekti. Bize bu değişikliklerden ve projeye etkilerinden bahseder misiniz?

11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Türkiye’de COVID-19 vakasının görülmesi sebebiyle bizler de farklı yaş gruplarından çocuklar ve öğretmenlerle bir araya geldiğimiz kutlama etkinliklerimizi erteleme kararı aldık. Erteleme kararı aldığımız etkinliklerden biri de Kızlar Bilimle Buluşuyor projesi kapsamında desteklediğimiz kız takımlarının da katılım sağlayacağı Minik Bilim Kahramanları Buluşuyor fuarlarıydı. Bu kararımızdan kısa bir süre sonra Milli Eğitim Bakanlığı’nın yüz yüze eğitime ara vermesi sebebiyle takımlar da çalışmalarına devam edemedi.

Programın uygulama sürecinin yanı sıra etki raporu hazırlıklarımız için planladığımız çalışmaları da değiştirmek durumunda kaldık. Ön test – son test metodunu uygulamayı planladığımız geniş katılımlı etki raporu kapsamında Türkiye genelinde programa katılan 752 takım ile ön test sürecimizi tamamlamıştık. Ancak takımların çalışmalarına ara vermesi ve fuarların gerçekleştirilememesi sebebiyle son testini uygulayamadığımız araştırmayı da bir süreliğine askıya almak ve yöntemimizi gözden geçirmek durumunda kaldık.

Fuarlarımızı Kasım-Aralık ayında çevrimiçi platformlara taşırken, bu süreçte uzaktan takım çalışmalarını yürütecek öğretmenlerimize yönelik destekleyici dokümanlar hazırladık. Ayrıca etki raporumuzu, katılan takımlarla odak grup görüşmeleri yaparak ve kız çocukları ile öğretmenlerine yönelik anketler uygulayarak hazırladık.

Yaşanan salgın sebebiyle hepimiz için oldukça zorlu bir dönem oldu ancak hem uluslararası ortaklarımızın hem de öğretmenlerimizin destekleri ile tüm süreci en uygun şekilde uzaktan ya da hibrit yöntemlerle tamamlayabildiğimiz için mutluluk duyuyoruz. Süreçteki tüm takvim ve uygulama planı değişiklikleri konusundaki anlayışından dolayı Sivil Toplum için Destek Vakfı’na da çok teşekkür ederiz.

Bahçeşehir Üniversitesi BAUSTEM iş birliğiyle projenin kız çocukları ve takımlara rehberlik eden öğretmenler üzerindeki etkisini ölçen bir araştırma gerçekleştirdiğinizden bahsettiniz. Bu araştırmadan öne çıkan bulguları bizimle paylaşır mısınız?

Proje kapsamında bizi en çok heyecanlandıran faaliyetlerden biri etki raporuydu. Bahçeşehir Üniversitesi BAUSTEM iş birliğinde kız çocuklarının STEM alanlarında çalışmalarını ve projeler üretmelerini teşvik etmeyi amaçlayan projemizin etki analizinde programın amaçlarıyla bağlantılı olarak 3 araştırma sorusuna odaklanıldı:

• Projenin kız çocuklarının STEM alanlarına ve STEM kariyerlerine ilgisi, STEM kimlikleri ve STEM arayışlarında istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi oldu mu?
• Projenin katılımcı öğretmenler arası iş birliği, öğretmen öz yeterliliği ve öğretim uygulamaları üzerinde anlamlı bir etkisi oldu mu?
• Kız çocukları proje deneyimlerini nasıl aktarıyor?

Bu araştırma soruları bağlamında çıktılara bakacak olursak; kız çocuklarının proje süresince STEM alanlarına ilgisi başta olmak üzere STEM kimliği, STEM anlayışları ve STEM kariyerlerine olan ilgilerini geliştirme olanağı bulduğunu söyleyebiliriz. Proje etkinliklerinin, kız çocuklarının STEM alanlarını daha fazla tanımalarına ve deneyimlemelerine fırsat verdiği, bu şekilde kız çocuklarının STEM alanlarına yönelik ilgi ve algılarını yeniden gözden geçirme olanağı bulduğuna dair bir görüş oluştu. STEM alanlarına ilişkin olumlu etkilerin kızlardan oluşan takımlarda gerçekleşmesi, olanak verildiğinde kızların bu alanlarda kendilerini geliştirebileceklerini işaret etmesi bakımından umut verici oldu.

Araştırma sonuçlarından takımlara rehberlik eden öğretmenlerin de program uygulamalarından belli bir ölçüde yararlandığı görüldü. Öğretmenler özellikle öğretmenler arası iş birliği eylemlerinde artış olduğunu ifade ettiler. Salgın koşullarına rağmen iş birliğinin artmasının ise program faaliyetleri ile ilişkili olduğu düşünülüyor. Öğretmenlerin hem farklı sınıf düzeylerinden öğrencilerle çalışmaları sebebiyle diğer öğretmenlerle etkileşim içine girdikleri hem de farklı alanlardaki branş öğretmenlerinden destek aldıkları gözlemlendi. Program kapsamında öğretmenlerin takımlara rehberlik etme becerilerini geliştirmek için daha fazla destek sağlanmasının programdan kaynaklı daha güçlü etki gözlenebilmesi bakımından yararlı oldu. Etki raporu öncesi öğretmenlerin desteklenmesinin önemli bir ihtiyaç olduğunu gözlemlemiştik, hatta bu sebeple 3. faza farklı alanlardan öğretmen eğitimlerini dahil etmek adına çalışmalarımızı sürdürdük.

Anketlere ek olarak odak grup görüşmelerinde, kız çocuklarının sezon teması ile ilişkili olarak geliştirdikleri şehir tasarımı projelerinde doğal afetlere dayanıklılık ve sürdürülebilirlik kavramlarına odaklandıkları gözlemlendi. Proje süresince ortaya koydukları ürünlerinde birçok beceri kazandıklarını paylaştılar. Özellikle farklı fikirlerin bir araya getirilerek çözüm üretilmesi ve takım çalışmasından keyif aldıkları öne çıktı. Proje üretimi dışında kız çocukları proje özelindeki materyalleri kullanarak yaptıkları kodlama çalışmalarından detaylı bir şekilde söz ettiler ve kodlama deneyimlerinden keyif aldıklarını ifade ettiler. Takımlar fuar deneyimlerini aktarırken heyecan, mutluluk ve gurur duygularını sıklıkla yansıttı. Kutlama etkinliği olarak önemsediğimiz fuarlardan kız çocuklarının mutlu ayrılmaları, yaptıkları çalışmaları paylaşmaktan heyecan ve gurur duymaları, onlara özgüven inşası anlamında önemli bir katkı sunduğunu ortaya çıkarttı.

Destekle Değiştir etkinliğinde yer almanın ve bu kapsamda faydalandığınız hibenin kurumunuza ve yaptığınız çalışmalara nasıl bir katkısı oldu? Etkinlikte sizleri destekleyen bağışçılara iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?

Destekle Değiştir etkinliği kapsamında aldığımız destek ile projenin birinci yılından sonra çalışmalarda devam etmek isteyen ancak yerellerinde destek bulamayan kız takımlarımızla projeye devam etme şansı bulduk. Bunun yanı sıra 8 yeni kız takımı daha projeye katılma imkanı elde etti. Bu devamlılığın, programın kazanımları açısından oldukça kıymetli olduğunu düşünüyoruz. Kızlarımızın, STEM yolculuklarına kesintisiz devam edebilmeleri bizim için çok önemliydi.

Bu etkinlik sayesinde aldığımız destek ile ilk kez bir üniversitenin iş birliğiyle etki raporu hazırlama şansı elde ettik. Etki raporu ile projeye katılan kızların STEM alanlarına ilgilerindeki değişikliklerin nasıl olacağını gözlemlemek istedik. Akademisyenlerin katkılarıyla hazırlanan rapor, kız çocuklarının STEM alanlarına ilgilerinin ve meraklarının artışı ile 21. yüzyıl becerileri kazanımını da desteklediğini gösterdi. Bu rapor, çalışmalarımızın görünürlüğünün desteklenmesi için de oldukça önemli oldu.

Tüm Destekle Değiştir bağışçılarına, yolculuğumuzda ve kızların STEM yolculuklarında yanımızda oldukları için çok teşekkür ederiz. Türkiye’de bilim alanında toplumsal cinsiyet eşitliğine vurgu yapmamıza olanak sağladıkları için minnettarız.

Vakfımız, Kızlar Bilimle Buluşuyor projesinin 2021 döneminde gerçekleşecek 3.fazının destekçileri arasında yer alıyor. Projenin yeni döneminde ne tür çalışmalar yapacaksınız? Bu uzun soluklu yaklaşımın birlikte çalıştığınız kız çocuklarının hayatında nasıl bir etkisi olacağını düşünüyorsunuz? 

İçinde bulunduğumuz 3. fazda 16 şehirden 20 kız takımını desteklemeye devam edeceğiz. Programda yine 40 öğretmen yeni mesleki beceri kazanımları deneyimleyebilecek. Bu fazda en önemli faaliyetlerimizden biri 40 öğretmene sağlayacağımız 12 saatlik eğitimler olacak. Bu eğitimlerde amacımız öğretmenlerin hem takımların kullandıkları robot setlerinin yüz yüze ve çevrimiçi kullanımına dair daha derinlemesine bilgi sahibi olması hem proje geliştirme süreçlerinde desteklenmeleri hem de programın en önemli amaçlarından biri olan toplumsal cinsiyet konusunda farkındalık kazanmalarını sağlamaktı. Eğitimlerimizi Şubat ayında uzmanların kolaylaştırıcılığında gerçekleştirdik. 20 kız takımımız bu sene herkesi harekete geçirecek ve spora teşvik edecek projeler geliştirecekler. Çalışmalarını sundukları çevrimiçi festivallere ise Mayıs ve Haziran aylarında katılım sağlayacaklar.

Yine kız çocukları için önemli ve geliştirici bir deneyim olacağına dair şüphemiz yok. Programın; kızların salgın koşullarında, kendilerini ifade etmek, yeni ilgi alanlarını belirlemek ve bu ilgili alanlarına dahil olmak için önemli bir fırsat olacağını düşünüyoruz. Dijital araçları kullanımda da becerilerinin artacağı öngörülerimiz arasında yer alıyor.