Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği, Vakfımızın Ekim 2019’da ilk kez gerçekleştirdiği Destekle Değiştir etkinliğine katılan üç sivil toplum kuruluşu arasında yer aldı. Etkinlikte, katılımcılara Kendine İyi Bak Kutu Oyunu Projesi’ni sunan Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği’nin Genel Koordinatörü Pelin Anılan, derneğin cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusundaki çalışmalarını ve Destekle Değiştir sürecini anlattı.
Sivil Toplum için Destek Vakfı’nı takip edenler Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği’ni 2017-2018 döneminde Kurumsal Destek Fonu kapsamında sağladığımız hibe desteğinden tanıyorlar. Derneğinizle ilk kez tanışacak olan okuyucularımız için derneğinizin kuruluş hikayesinden ve çalışmalarından kısaca bahseder misiniz?
Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği 2015 yılında Y-PEER Türkiye (Genç Akran Ağı)’nın, tüzel kişilik kazanmasıyla kurulmuş bir sivil toplum örgütü. Dernek, sağlık ve eğitim başta olmak üzere benzeri alanlarda genç insanların doğru bilgiye erişimlerini sağlayarak tutum ve davranış değişikliği yaratmayı, buna paralel olarak genç insanların başta karar alıcılar olmak üzere tüm alanlarda özne olarak kabul edilmesini, bireysel niteliklerin açığa çıkarılarak güçlendirilmesini, öznelliklerinin temel alındığı alanlar açarak katılım odaklı sosyal faydayı gerçekleştirmeyi kendisine vizyon ediniyor.Derneğimiz, 2000 yılında Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)’nun birlikte kurmuş olduğu Doğu Avrupa ve Merkez Asya’da faaliyete başlamış bir gençlik ağı olan Y-PEER’in bir parçası. Y-PEER, aktif yurttaşlık, cinsel sağlık üreme sağlığı ve hakları, toplumsal cinsiyet ve insan hakları gibi konularda çalışıyor.
Y-PEER Türkiye ise bu uluslararası ağın genç gönüllülerinden ve sivil toplum kuruluşlarından oluşan gençlerin cinsel sağlık üreme sağlığı ve hakları konusunda çalışan bir üyesi. 2004 yılında Türkiye’de çalışmalarına başladı ve 2015 yılında Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği (Y-PEER Türkiye) olarak tüzel kişilik kazandı. Temelde cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve hakları olmak üzere toplumsal cinsiyet ve insan hakları konularında çalışmalarını yürütüyor. Derneğimiz, gençlerin cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında doğru ve yararlı bilgiye ulaşmalarını sağlamayı, çeşitli gençlik gruplarının ihtiyaçlarını ve taleplerini temel alan hak temelli projeler yürütmeyi, savunuculuk çalışmaları yürütmeyi ve desteklemeyi ve Genç Dostu Sağlık Hizmeti modellerinin gelişmesini hedefliyor. Bu hedefler doğrultusunda hayata geçirdiğimiz faaliyetler:
- Üreme Sağlığı Akran Eğitimleri Projesi (ÜSAEP): UNFPA ortaklığı ile yaklaşık 14 yıldır devam eden alanındaki ilk ulusal akran eğitimi projesidir. Proje, gençleri güçlendirerek özellikle cinsel sağlık üreme sağlığı ve insan hakları ve genç dostu sağlık hizmetine erişim konusunda savunuculuk faaliyetleri yapmalarını hedefliyor.
- Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve Gençlik Hakları Projesi: UNFPA Türkiye Ofisi ortaklığıyla yürütülen, küresel hedeflerin LGBTİ+ ve gençlik hakları ile olan ilişkisini yakından incelemek ve bu alanda düzenlenen etkinliklerle farkındalık yaratmayı hedefleyen bir savunuculuk projesidir.
- Sanal Akran Projesi: Online kurslar ve testler ile sadece cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile ilgili temel bilgileri kapsamanın yanı sıra gençlerin anonim şekilde cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile ilgili sorularını sorabilecekleri ve deneyimli akran eğitmenleri tarafından cevap alabilecekleri e-öğrenme internet sitesini içeren bir projedir.
- Tiyatro Tabanlı Akran Eğitimleri Projesi (TBT): UNFPA Türkiye Ofisi tarafından desteklenen proje, gençlere cinsel sağlık ve üreme sağlığı, toplumsal cinsiyet, HIV ve AIDS alanında doğru ve güvenilir bilgileri akran eğitimi ve tiyatro tabanlı yöntemlerle ulaştırmayı amaçlıyor.
- Learning Exchange Programı: “Cinsel Haklar İnsan Haklarıdır!” projesi, derneğimizin Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği ile ortak olarak yürüttüğü bir karşılıklı öğrenme projesidir. Bu proje ile, gençler arası güvenli ilişkiler ve güvenli cinsellik üzerine çalışan iki dernek olarak, alandaki bilgi birikimi ve deneyimlerimizi paylaşmayı, cinsel şiddeti önleme noktasında cinsel sağlık bilgisinin önemini daha görünür kılmayı hedefliyoruz.
- Genç Mültecileri Destekleme Programı (GMDP): UNFPA Türkiye Ofisi desteği ile yürütülen bir güçlendirme programıdır. Program; Ankara, Diyarbakır, Hatay ve İzmir’deki 15-30 yaş arasındaki genç mültecileri güçlendirerek uyum süreçlerini desteklemeyi, bu yolla sivil alanda gençlik ve insani yardım çalışmaları temelinde sosyal etki oluşturmayı amaçlıyor. Proje 15-30 yaş arasındaki mülteci gençlerle Türkiye’den gençlerin bağının güçlendirilmesini, sağlık hizmetlerine erişim ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet konuları da dahil olmak üzere çeşitli alanlarda doğru bilgiye ulaşmalarını sağlamayı hedefliyor.
- Kendine İyi Bak HIV AIDS Eğitsel Kutu Oyunu: HIV ve AIDS ile ilgili hap bilgileri içeren, gençlerin oynarken hem eğlenmesini hem de HIV ve AIDS ile ilgili bilgilere ulaşmasını sağlayan ve oyun esnasında gençlerin doğru tutum ve yaklaşıma dair güçlenebileceği temel mesajların da yer aldığı eğitsel bir kutu oyunudur.
Türkiye’de gençler cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda doğru bilgiye erişebiliyorlar mı? Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği olarak gençlere nasıl ulaşıyorsunuz ve bu konularda bilgilendirme yapmak için nasıl bir yaklaşım ve yöntem kullanıyorsunuz?
Dünya genelindeki ve Türkiye’deki mevcut duruma baktığımızda gençlerin cinsel sağlık ve üreme sağlığı konularında doğru bilgiye erişimde büyük zorluklar yaşadığını görüyoruz. Diğer bir deyişle, cinsel sağlık ve üreme sağlığı durumunun farkında olma, konu hakkında doğru bilgiye ulaşabilme imkanı hala kısıtlı ve yetersiz. Okul müfredatlarında yaşa uygun kapsamlı cinsel sağlık üreme sağlığı bilgisi verilmediği gibi, genç insanlar herhangi bir cinsel sağlık üreme sağlığı bilgisine ulaşmak için doktora gitmek yerine çoğunlukla interneti ya da arkadaşlarını tercih ediyor. Böyle bir tabloda doğru bilgiye ulaşmak, düzenli test yaptırmak, korunma ve bulaşma yollarını öğrenmek, bu konuda yaklaşım geliştirmek oldukça önem arz ediyor.
Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği olarak başta cinsel sağlık, üreme sağlığı ve hakları, toplumsal cinsiyet ve insan hakları konularında yaptığımız farkındalık, görünürlük çalışmalarının yanı sıra 1 Aralık Dünya HIV ve AIDS farkındalık günü kapsamında da çeşitli faaliyetler yürütüyoruz. Tüm bunlarla beraber Türkiye’nin dört bir yanındaki eğitim faaliyetlerimiz, HIV ve AIDS alanında tiyatro tabanlı yöntemlerle sürdürdüğümüz ve böylece çok geniş kitlelere ulaştığımız faaliyetlerle çeşitli gençlik gruplarıyla bir araya gelme ve birlikte güçlenme fırsatımız oluyor. Gençlerle bir arada yaptığımız faaliyetlerin yanı sıra sosyal medya hesaplarımız üzerinden de savunuculuk kampanyaları yapmaya ve doğru bilgiyi yaygınlaştırmaya devam ediyoruz.
Gençten gence ulaştığımız bu faaliyetler bizi henüz ulaşamadığımız daha birçok genç insana tanıtması ve akranı vasıtasıyla derneğimizden, faaliyetlerimizden haberdar olması noktasında referans oluyor. Böylece gençler bize ulaşıyor. Gençler internet sitemizdeki eğitim talep formunda yer alan gerekli açıklamalar doğrultusunda talep ettikleri eğitimi seçiyorlar ve bizler de talep edilen eğitim şekline göre eğitmenlerimiz ve eğitim içeriğine göre hazırlanan materyaller ile ortak kararlaştırılmış tarihte onlarla buluşuyoruz.
Derneğinizin cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda yaptığı çalışmalarda HIV ve AIDS’e ilişkin bilgilendirmeler öncelikli şekilde yer alıyor. Bu konuya öncelik vermenizin nedeni nedir?
Dünya çapında 36.9 milyon kişi HIV ile yaşıyor. Dünyada her hafta 15-24 yaş arası 7.000 kız çocuğu ve genç kadın HIV ile enfekte oluyor. Yeni HIV enfeksiyonlarının %34’ü 15-24 yaş arası gençler arasında gerçekleşiyor. Türkiye’de ise son 10 yılda HIV/AIDS vakalarında yaklaşık %455 artış var ve virüsten en fazla etkilenen grup;20 – 49 yaş arasında. 2019 yılı Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de HIV ile yaşayan kişi sayısı yaklaşık 20.000.
Veriler bize Dünyada da Türkiye’de de en fazla etkilenen grubun gençler olduğunu ve yıllara bakınca HIV ve AIDS vakalarında ciddi şekilde artış olduğunu söylüyor. Hal böyle olunca cinsel sağlık ve üreme sağlığı odağında faaliyetlerini sürdüren derneğimiz için HIV’in ve AIDS’in ne olduğunu ve ne olmadığını bilmek, korunma yöntemlerini ve bulaşma yollarını öğrenmek, test yaptırmak ve anonim test merkezlerinin ne kadar önemli olduğunu vurgulamak; bu doğrultuda farkındalığın oluşturulması ve genç insanların doğru bilgiye ulaşması öncelikler arasına giriyor.
Sivil Toplum için Destek Vakfı olarak 16 Ekim 2019’da ilk kez düzenlediğimiz Destekle Değiştir etkinliğinde yer alarak etkinliğe katılanlara kendinizi tanıtıma fırsatına sahip oldunuz. Destekle Değiştir sürecindeki deneyimlerinizi ve bu sürecin derneğinize kattıklarını bizimle paylaşır mısınız?
Destekle Değiştir etkinliğine katılmak, kendi adıma olduğu kadar ekibimiz için de çok farklı bir deneyimdi. Öncelikle yaklaşık 4 yıldır çalışmalarda bulunduğum alanda bu kadar çok bağışçı ile bir araya gelip bizi neden desteklemeleri gerektiğini sadece 6 dakikada açıklamak; sonraki 6 dakikada ise sorularına cevap vererek ikna etmeye çalışmak heyecanlı olduğu kadar keyifliydi de. Etkinliğe katılan kişileri öncesinde standımızda ağırlamak, derneğin sadece Kendine İyi Bak Kutu Oyunu’nu değil aynı zamanda diğer çalışmalarını da aktarmak, hedef kitlesi gençler olan bizler için farklı bir deneyimdi çünkü yetişkinlere gençlerin önemsediği ancak seslerini duyuramadığı bir konuda kendimizi anlatma fırsatı bulmuş olduk. Ayrıca buradan sonrasında geliştirdiğimiz ilişkiler ile kazandıklarımız sadece o gün bağış yapanların bağışları değil aynı zamanda sonrasında ilişkilenmeler de oldu.
Destekle Değiştir etkinliğinde katılımcılara Kendine İyi Bak Kutu Oyunu projesini sundunuz. Kendine İyi Bak Kutu Oyunu nedir? Projenin amacından ve bu kapsamda yapacağınız çalışmalardan bahseder misiniz?
Kendine İyi Bak HIV AIDS Eğitsel Kutu Oyunu, 2011 yılında bir grup genç ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu Türkiye Ofisi çalışanlarının destekleriyle hazırlanmış olan bir kutu oyunu. İçeriğinde HIV ve AIDS’e dair bilgilerin yer aldığı, oyuncuların piyonlarını sembolik evlerinden çıkartarak karşılarına çıkan HIV ve AIDS’e dair bilgileri konuşarak öğrendikleri bir oyun.
Projenin amacı, gençlerin hali hazırda okul ortamında elde edemediği doğru bilgilere arkadaşları ile bir araya geldikleri ve güvenli bir paylaşım ortamı oluşturarak kutu oyunu yoluyla ulaşmalarını sağlamak. Cinsel sağlık ve üreme sağlığı akran eğitmenliği yapan kolaylaştırıcılarımız toplamda 1.500’e yakın gence ulaşıp bu oyununun oynanması aracılığıyla bilgilerin aktarılmasını sağlayacaklar. Yine proje kapsamında limitli sayıda olan kutu
