Yüksek Öğrenimde Rehberliği Tanıtma ve Rehber Yetiştirme Vakfı (Yöret Vakfı) toplumun her kesimine yönelik eğitim ve hizmet projeleri hayata geçiren Yöret, toplumun yaşam kalitesini artırmak amacıyla çalışmalarını yürütüyor. AgeSA Hayat ve Emeklilik işbirliği ve mali desteğiyle hayata geçirdiğimiz Her Yaşta Fonu’nun 2023 döneminde hibe desteği sağladığımız Yöret Vakfı, Yarenlik Yolu Platformu ortaklığında Afet Sonrası Yaşlılık Çalışmaları projesini hayata geçirdi. Proje kapsamında afetlerden etkilenen yaşlıların iyi olma halini desteklemek ve yaşanacak afetlerde yaşlılara yönelik hizmetlerde kullanılabilecek Afet ve Sonrası Yaşlılık kılavuzunu hazırlandı.
Yöret Vakfı ve Yarenlik Yolu Platformu ile gerçekleştirdiğimiz röportajda; proje kapsamında yürütülen çalışmalar, afetler sonrası yaşlılara yönelik psikososyal desteklerin önemi, hazırladıkları kılavuzun alana sağladığı katkılar ve gelecek dönem planları hakkında konuştuk.
Yöret Vakfı olarak, toplumun her kesimine yönelik eğitim ve hizmet projeleri yürütüyorsunuz. Çalışma alanınızın mevcut durumu hakkında neler söylersiniz ve burada nasıl bir boşluğu dolduruyorsunuz?
1972 yılında kurulan Yöret Vakfı, o tarihten bu yana gençlere, çocuklara ve topluma katkı sağlamak amacıyla çeşitli projeler düzenliyor. Yarenlik Yolu Platformu ile birlikte, toplumun her kesimine yönelik eğitim ve hizmet projelerini harekete geçirerek çalışmalarını sürdürüyor. Üniversite gençlerine, çocuklarla çalışan eğitimciler ve uzmanlara, topluma katkı sağlamak amacını güdüyor, farkındalık kazandırmayı ve fark yaratarak sonuç elde etmeyi hedefliyor. Çocuk hakları, gençlik kapasitesini güçlendirme, kuşaklar arası iletişim gibi konularda farkındalık artırıcı çalışmalar yapılıyor. Bunun yanı sıra, barışçıl iletişim atölyeleri ve çocuklarla oynanan Vurma! Konuş. kutu oyunu gibi etkinliklerle toplumda sağlıklı iletişimi teşvik eden çalışmalar yürütüyoruz. Kendi Projeni Kendin Yap programı ile gençlerin kendi projelerini hayata geçirmeleri ve afet sonrası güçlendirme projeleri de vakfın öncelikleri arasında bulunuyor. Yarenlik Yolu Platformu ise yaşlıların iyi yaşlanmasını sağlamak ve yaş ayrımcılığına karşı mücadele etmek için çeşitli projeler yürütüyoruz. Bu projeler arasında gündüzlü yaşlı evlerinin açılması, afet sonrası yaşlı çalışmaları ve dijital okuryazarlık gibi konular yer alıyor.
Her Yaşta Fonu kapsamında sağladığımız hibe desteğiyle Afet Sonrası Yaşlılık Çalışmaları (AFYAŞ) projesini hayata geçiriyorsunuz. Projenin amacından ve yürüttüğünüz faaliyetlerden bahseder misiniz?
Projemiz, Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinden etkilenen 65 yaş üstü bireylerin ihtiyaçlarını tespit ederek, sağlık, sosyal ve psikolojik destek meslek elemanlarını bilgilendirerek ve “destek verene destek” anlayışı ile geliştirilmiş yönergelerle depremden etkilenen yaşlı yetişkinlere ve bundan sonraki afetlerde zarar görecek yaşlılara yönelik hizmetlerde rehberlik sağlamak amacıyla hayata geçirildi. AFYAŞ projesi, bölgede yaşlı yetişkinlere hizmet veren profesyonellerinin gereksinimlerine kulak vererek, afet bölgesinde destek sağlamak ve birlikte güçlenmek amacıyla uygulandı. Proje kapsamında yapılan saha çalışmaları ve odak grup çalışmaları, yaşlı yetişkinlerin yaşadıkları zorlukları ve ihtiyaçlarını belirlemeyi hedefledik. AFYAŞ projesinin yürütücüsü Uzman Psikoterapist Refika Yazgaç liderliğindeki eğitim programı, afet bölgesinde yaşayan ve depremlerden etkilenen yaşlıların ihtiyaçlarını belirlemek için yapılan saha çalışmasıyla başladı. Alan profesyonellerine yönelik eğitim programı ve süpervizyon süreciyle devam etti. Eğitim programı ve süpervizyon toplantıları, katılımcıların deprem döneminde yaşlılarla çalışmaya dair yaklaşım ve yöntemlerini geliştirmeyi amaçladı. Ayrıca, Hatay depremi birinci yıl anma etkinlikleri kapsamında uzman söyleşiler ve canlı yayınlar düzenlendi.
Afet sonrası yaşlıların psikolojik destek ihtiyaçlarına yönelik ne tür bir strateji önerilebilir?
Bu proje ile deprem bölgesinde yaşayan yaşlı bireylerin biyopsikososyal ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bu ihtiyaçların giderilmesine yönelik hazırlanacak eğitimlerle alanda çalışanların afetlerde yaşlılara yönelik hizmetleri planlamaları ve yürütmeleri böylece iyilik hallerinin artırılması hedefleniyor.
Son 30 yılda Türkiye nüfusu hızla yaşlanmakta olduğu ve afetlerin arttığı göz önüne alındığında tüm sağlık çalışanlarının;
- Yaşlılık ve yaşlı bireylerle iletişim becerilerinin güçlenmesi gerektiği,
- Yaşlılarla çalışırken karşılaşılabilecekleri sorunlara çözüm bulma konusundaki becerilerinin gelişmesi,
- Kendine yardım becerilerinin gelişmesi ve tükenmişlikle ilgili sorunlarının azalmasına yönelik kendine yardım konusunda bilgilenmeleri,
- Yaşlılık konusunda bilgilerinin ve yaşlılık konusunda farkındalıklarının artırılması,
- Yaşlılarla çalışmaya dair motivasyonlarının gelişmesi, aralarında dayanışma ve iş birliğinin desteklenmesi stratejileri öneriliyor.
Hazırlanan Afet ve Sonrası Yaşlılık kılavuzunun sivil toplum kuruluşlarına ve diğer paydaşlara yönelik kullanımı nasıl planlanıyor ve bu kılavuzun topluma sağlayacağı katkılar neler olabilir?
Yaşlılara hizmet götüren tüm profesyonel ve gönüllülerin yaşlılık dönemi ile ilgili algılarının pozitif yönde değişmesini sağlamak, bu olumlu sürecin bir sonucu olarak da yaş almış bireylerin de kendileri ile algılarının pozitif anlamda değişmesi öngörülüyor. Proje sürecinde yaşlıların depremler sırasında ve sonrasında süreçten nasıl etkilendiklerini ortaya koymak için yaşlıların iyilik halinin artması ve süpervizyon çalışmalarıyla çalışanların farkındalıklarının artması bekleniyor. Edinilen bilgi ve deneyimi araştırmalarla destekleyerek, afetler sırasında ve sonrasında yaşlılık dijital kılavuzu hazırlanıp alanda çalışan uzman ve gönüllülerin erişimi sağlanacak. Toplumda yaşlı yetişkinlere yönelik negatif algı ve tutumları (ageism) hak temelli yaklaşımla yaşlı savunuculuğu konusunda duyarlılığın artırılacağını bekliyoruz.
Projede edinilen bilgi ve tecrübeler e-rehber olarak hem internet sitelerimizde hem sosyal medya vb. tüm iletişim kanallarıyla STK’lara, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na, Sağlık Bakanlığı’na ve AFAD gibi kamu kurumlarına iletilecek.
Yöret Vakfı ve Yarenlik Yolu Platformu olarak, gelecek dönemde yapmayı planladığı çalışmalardan ve önceliklerinden bahseder misiniz? Sağladığımız hibe desteği gelecekteki hedef ve projelerinizi nasıl etkiledi?
Gelecekteki projelerimiz, yaşlı haklarını ve yaş dostu, hak temelli iletişimi toplumda yaygınlaştırmak ve yaş ayrımcılığını ortadan kaldırmak. Her Yaşta Fonu kapsamında sağladığınız destekle hayata geçirdiğimiz AFYAŞ projesi, hızla yaşlanan toplumumuzda doğal afetlerin yanında demografik bir deprem gibi hazırlıksız olduğumuz toplumumuzun yaşlandığı gerçeği konusunda da farkındalık geliştireceğini umuyoruz. Deprem bölgesinde çalışan gönüllü ve profesyonellerle proje bitiminden sonra da geliştirdiğimiz iş birlikleri sayesinde yeni projeler ve çalışmalar yapmayı hedefliyoruz. Bu projede yer alan tüm katılımcıları desteklemeye devam etmek istiyoruz ve yaşlılıkla ilgili, resmi ve STK’larla işbirliği geliştirmeyi amaçlıyoruz.
